Scola da maturitad gimnasiala
Las scolas da maturitad gimnasiala preparan per cumenzar cun scolaziuns da cuntinuaziun sin il stgalim terziar, particularmain per in studi ad ina scola auta universitara. Scolas da maturitad gimnasiala datti en tut ils chantuns. La Confederaziun ed ils chantuns reglan cuminaivlamain la renconuschientscha da las scolas da maturitad gimnasiala.
La renconuschientscha sa basa sin il Reglament per la renconuschientscha dals attestats da maturitad gimnasiala (RRM) da la CDEP e sin l'Ordinaziun davart la renconuschientscha dals attestats da maturitad gimnasiala (ORM) dal Cussegl federal. Per garantir a lunga vista l'access a las scolas autas senza examen e la cumparegliabladad dals attestats da maturitad gimnasiala en tut la Svizra, han la Confederaziun ed ils chantuns suttamess l'onn 2023 las basas da renconuschientscha naziunalas vertentas da l'onn 1995 ad ina revisiun totala e mess en vigur las basas revedidas per il 1. d'avust 2024, ensemen cun la revisiun dal plan d'instrucziun general. Las novas basas vegnan realisadas en ils chantuns.
Dapli infurmaziuns davart las novas disposiziuns e davart las regulaziuns transitoricas [tudestg] [franzos]
Ils attestats da maturitad gimnasiala, ch'èn vegnids concedids tenor il dretg vertent, èn anc valaivels fin almain l'onn 2032. Las explicaziuns qua sutvart sa refereschan perquai a las basas giuridicas da l'onn 1995.
Organisaziun da la scolaziun da maturitad gimnasiala
L'entrada en ina scola da maturitad gimnasiala ha per regla lieu l'ultim onn da scola dal stgalim secundar I u suenter il stgalim secundar I. Per regla dura la scolaziun da maturitad 4 onns. En cas d'ina scolaziun da maturitad da 3 onns (entrada suenter il stgalim secundar I) sto avair lieu ina prescolaziun gimnasiala sin il stgalim secundar I durant l'ultim onn da scola. Sper las scolas da maturitad gimnasiala cun ina durada da scolaziun da 4 onns (gimnasi da curta durada) mainan differents chantuns germanofons er scolas da maturitad gimnasiala che cumenzan gia suenter il stgalim primar (gimnasi da lunga durada; durada: 6 onns). La Svizra franzosa e taliana n'enconuscha betg gimnasis da lunga durada.
Mintga chantun fixescha en moda autonoma las cundiziuns d'admissiun per las scolas da maturitad gimnasiala. Per la decisiun da midada vegnan giuditgadas las prestaziuns da las scolaras e dals scolars. Instruments pussaivels èn giudicaments cumplessivs, notas ed examens d'admissiun u ina cumbinaziun da tals.
Finamiras da l'instrucziun
La finamira da la furmaziun da las scolas da maturitad gimnasiala è quella d'intermediar a las scolaras ed als scolars enconuschientschas fundamentalas che als permettan d'emprender per vita duranta, che promovan l'avertadad spiertala e l'abilitad da giuditgar independentamain e che sviluppan la madirezza persunala ch'è la premissa per in studi ad ina scola auta. A las scolas da maturitad gimnasiala duain vegnir promovids l'intellect, il svilup da la persunalitad e la sanadad, las tecnicas d'emprender e da lavurar persunalas, l'acquisiziun da savida ed il diever da las tecnologias d'infurmaziun sco er cumpetenzas en ils secturs dals fatgs socials, da l'etica, da la politica, da la scienza, da la communicaziun, da la cultura e da l'estetica.
Plan d'instrucziun e roms
Las scolas instrueschan tenor ils plans d'instrucziun ch'èn vegnids decretads u approvads dal chantun e che sa drizzan tenor il plan d'instrucziun general da la CDEP per las scolas da maturitad.
Ils roms fundamentals, in rom d'accent ed in rom cumplementar furman ils roms da maturitad, vitiers vegn anc la lavur da maturitad.
Ils suandants roms èn ils roms fundamentals:
-
emprima lingua naziunala
-
ina segunda lingua naziunala
-
ina terza lingua (ina terza lingua naziunala, englais u ina lingua veglia)
-
matematica
-
biologia
-
chemia
-
fisica
-
istorgia
-
geografia
-
furmaziun creativa e/u musica
Sco ulteriurs roms obligatorics frequentan tut las scolaras e tut ils scolars ina introducziun en economia e dretg sco er en informatica. Ils chantuns pon porscher filosofia sco ulteriur rom fundamental.
Il rom d'accent po vegnir elegì dad otg, il rom cumplementar da quattordesch roms u gruppas da roms. Tut ils roms na vegnan betg purschids en tut las scolas. Per la purschida da scolaziun correspundenta d'ina scola da maturitad gimnasiala èn decisivas las disposiziuns dal chantun.
Ils chantuns fixeschan il dumber d'uras per emna tenor il Reglament da la CDEP resp. tenor l'Ordinaziun dal Cussegl federal davart la renconuschientscha dals attestats da maturitad gimnasiala (RRM/ORM). Tenor quests decrets importa la quota da linguas 30 fin 40% da l'instrucziun, il sectur matematica e scienzas natiralas 25 fin 35%, las scienzas umanas e socialas 10 fin 20%, furmaziun creativa e/u musica 5 fin 10% da l'instrucziun. 15 fin 25% ston vegnir impundids per il sectur d'elecziun (rom d'accent, rom cumplementar sco er lavur da maturitad).
En la gronda part dals chantuns datti scolas da maturitad gimnasiala, nua ch'ins po acquistar ina maturitad bilingua. Ultra da quai pon las scolaras ed ils scolars savens acquistar certificats da lingua internaziunals, u ch'i vegnan purschids curs preparatorics per ils examens da certificat.
Giudicament da las scolaras e dals scolars
Ils chantuns reglan il giudicament da las scolaras e dals scolars. Il giudicament s'orientescha a las finamiras da l'instrucziun dal plan d'instrucziun. La persuna d'instrucziun fixescha sin basa da las finamiras da l'instrucziun, tge che las scolaras ed ils scolars ston savair ed è responsabla per il giudicament. Las prestaziuns vegnan valitadas cun notas dad 1 fin 6 (6 = meglra nota; 4 = suffizient; sut 4 = insuffizient). A la fin d'in semester u a la fin da l'onn da scola vegn emess in attestat che decida davart la promoziun en la proxima classa. Rapports davart l'emprender n'èn strusch usitads.
Diplom
A la fin da la scolaziun vegn fatg in examen da maturitad en scrit en almain tschintg roms da maturitad. Quest examen po vegnir cumplettà cun in examen a bucca. Ils roms d'examen èn l'emprima lingua naziunala, ina segunda lingua naziunala, matematica, il rom d'accent ed in ulteriur rom. Per las notas da maturitad quintan:
-
las prestaziuns en ils roms d'examen e las prestaziuns cuntanschidas l'ultim onn da scolaziun
-
las prestaziuns en ils ulteriurs roms durant l'ultim onn da scolaziun ch'il rom è vegnì instruì
-
la valitaziun da la lavur da maturitad
La lavur da maturitad è ina lavur individuala pli gronda che las scolaras ed ils scolars fan e preschentan. Per regla vegn ella fatga il segund ultim u l'ultim onn d'instrucziun a la scola da maturitad. Il Reglament da la CDEP resp. l'Ordinaziun dal Cussegl federal davart la renconuschientscha dals attestats da maturitad gimnasiala (RRM/ORM) regla las normas da reussida per cuntanscher in attestat da maturitad gimnasiala.
L'attestat da maturitad gimnasiala dat da princip il dretg d'entrar directamain en las universitads chantunalas, en las Scolas politecnicas federalas (SPF) ed en las scolas autas da pedagogia sco er – cun prestaziuns supplementaras – en las scolas autas spezialisadas.
Prender suenter l'examen da maturitad gimnasiala
Tgi che vul prender suenter il diplom da maturitad gimnasiala, po frequentar ina scola renconuschida da maturitad gimnasiala per persunas creschidas (durada: almain 3 onns). In attestat da maturitad gimnasiala pon ins er obtegnair senza frequentar ina scola da maturitad gimnasiala renconuschida u ina scola renconuschida da maturitad gimnasiala per persunas creschidas: Il Secretariat da stadi per furmaziun, retschertga ed innovaziun (SEFRI) porscha la pussaivladad d'absolver l'examen da maturitad svizzer. I stat liber co ch'ins vul sa preparar per l'examen; quai po vegnir fatg en ina scola privata da maturitad u en moda autodidactica.